قنات زارچ یزد یکی از قدیمیترین و طولانیترین قناتهای جهان است که قدمت آن به بیش از ۱۰۰۰ سال پیش و دوره ساسانیان بازمیگردد. این قنات بیش از ۷۱ کیلومتر طول دارد و شامل ۲۱۱۵ حلقه چاه است که آب را از کوههای فهرج تا زارچ و سپس به شهر یزد منتقل میکند. قنات زارچ سه شاخه به نامهای شور، شیرین و ابراهیم خویدکی دارد که شاخههای شیرین و ابراهیم خویدکی خشک شدهاند و تنها شاخه شور جریان آب دارد.
نام زارچ از قنات آن گرفته شده و این قنات نقش بسیار مهمی در رشد و آبادانی منطقه داشته است. در بخش پایاب قنات، که در محدوده مسجد جامع یزد قرار دارد، تونل شور با بیش از ۶۰ پله به داخل زمین میرود. این تکنولوژی مدرن انتقال آب در دورههای تاریخی ایران زمین توسعه یافته و امروز قنات زارچ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
برخی منابع قدمت قنات را تا ۳۵۰۰ سال پیش و حتی دوره هخامنشیان نیز تخمین زدهاند که نشاندهنده اهمیت تاریخی، مهندسی و فرهنگی آن است. این قنات نه تنها یک شاهکار فناوری آبیاری باستان است، بلکه نشانهای از زندگی و فرهنگ مردمان کویرنشین ایران به شمار میرود که با استفاده از دانش و مهارت خود توانستهاند در طبیعت خشک و سخت، زندگی پایداری فراهم کنند.
به مرور زمان به دلیل حفر چاههای عمیق و گسترش شهرنشینی، مقدار آبدهی قنات کاهش یافته اما هنوز هم قنات زارچ به عنوان یک یادگار تاریخی و نماد تمدن ایرانی جذابیت زیادی دارد و مورد بازدید گردشگران و پژوهشگران قرار میگیرد.