بقعه ستی فاطمه خاتون، همسر امیرچخماق شامی و بانویی نیکوکار از قرن نهم هجری، در ضلع شمالی میدان امیرچخماق و کوچه شیخ اسدالله یزد واقع شده است. ایشان و همسرش مشترکاً مسجد امیرچخماق را بنا نهادند و اقدامات مهمی در آبادانی و توسعه شهر داشتند. بیبی فاطمه خاتون کتابۀ صفه و گنبد مسجد امیرچخماق را با سوره سجده به خط مولانا سعید و شمسالدین محمد شاه حکیم (یاقوت زمان) ثبت کرد. همچنین آسیاب سرآب نو (آسیای شیخداد) را احداث کرد که از نزدیکترین آسیابهای شهر بود و آن را وقف بقعه خود نمود.
بقعه ستی فاطمه شامل یک گنبدخانه کوچک با درب چوبی دو لنگه است که به راهرویی کوچک منتهی میشود. در چهار طرف گنبدخانه، صفههای کوچک با قوس دسته سبدی و مقرنسهای گچی وجود دارد که آثار نقوش رنگی و گچبری در آن دیده میشود. درون سه کنج، رفهای کوچک برای روشن کردن شمع تعبیه شده و قبر اصلی در مرکز گنبدخانه قرار دارد. پوشش داخلی گنبد با خیز کم و به صورت پخ است که با مقرنسهای گچی تزئین شده و کف بقعه موزائیککاری شده است. نمای خارجی بقعه با آجر و کاهگل پوشیده شده و گنبد آن به سبک دوپوسته ناری با کاشی معرق و نقوش گل و بوته اسلیمی آراسته شده است.
بقعه ستی فاطمه نمونهای شاخص از معماری دوره تیموری است که از لحاظ تزئینات و شیوه معماری در نوع خود بینظیر محسوب میشود. متأسفانه در حال حاضر هیچ سند دیداری یا نوشتاری تاریخی در بقعه موجود نیست.
آدرس:
یزد، ضلع شمالی میدان امیرچخماق، کوچه شیخ اسدالله، یک کوچه بعد از آبانبار پنج بادگیری